Hayatta Kalma Bağlamının Bellek Yanılmaları Üzerindeki Etkisi

Abstract

Bellek çalışmalarından elde edilen sonuçlar, bazı kodlama yöntemlerinin diğerlerine nazaran daha etkili olduğunu göstermiştir. Ancak yakın zamanda hayatta kalma bağlamının diğer bağlamlardan daha etkili bir kodlama yöntemi olduğu iddia edilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, hayatta kalma bağlamının olay sonrası yanlış bilgi yöntemiyle ortaya çıkan bellek yanılmaları üzerindeki etkisini incelemektir. Katılımcılar bağlam ile ilgisi olmayan bir hikâye içinde geçen kelimeleri hayatta kalma, taşınma veya hoşluk bağlamlarına göre derecelendirmişlerdir. Ardından bulundukları deney koşuluna göre bir grup katılımcı yanlış bilgi içeren bir hikâye okurken diğer grup katılımcı aynı hikâyeyi tekrar okumuştur. Deney 1'de denekler arası bir deney deseni kullanılmış ve katılımcıların doğru bilgiye ve olay sonrası yanlış bilgiye dair anıları hatırlama (Deney1A) veya tanıma (Deney 1B) testi ile ölçülmüştür. Deney 2'de bağlam için denek içi bir deney deseni kullanılarak, bağlamların birbirleriyle doğrudan karşılaştırılması sağlanmıştır. Deneyde katılımcıların doğru bilgiye ve olay sonrası yanlış bilgiye dair bellekleri hatırlama (Deney 2A) veya tanıma (Deney 2B) testi ile ölçülmüştür. Çalışmaya toplam 198 (Deney 1A=54, Deney 1B=48, Deney 2A=48, Deney 2B=48) üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırma sonucunda, herhangi bir bağlamda derecelendirilen kelimelerin derecelendirilmeyen kelimelere nazaran olay sonrası yanlış bilgiden daha az etkilendikleri görülmektedir. Ancak deneylerde kullanılan hayatta kalma, taşınma ve hoşluk bağlamları arasında ne doğru bilgiyi ne de olay sonrası yanlış bilgiyi hatırlama oranları bakımından bir fark ortaya çıkmamıştır. Doğru bilgiyi ve olay sonrası yanlış bilgiyi hatırlama oranları üzerinde bir hayatta kalma avantajı gözlenmemiştir. Sonuçlar hayatta kalma bağlamının olay sonrası yanlış bilgi yöntemiyle ortaya çıkan bellek yanılsamalarını azaltmak konusunda bir avantaj sağlamadığını göstermektedir.