Kanser Hastalarında Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi ve Uyku Bozukluklarının Tedavisinde Uyku Hijyeni ve Psikopatolojinin Yeri: Bir Yol Analizi Çalışması

Abstract

Amaç: Kanser hastalarında uyku bozuklukları, uyku hijyeni, psikopatoloji ve yaşam kalitesi kavramlarını bütüncül bir çerçevede ele alan az sayıda çalışma vardır. Özellikle uyku hijyeni erişkin kanser hastalarında uyku bozukluklarının tedavisinde yer almasına rağmen etkinliğine dair çalışma yoktur. Çalışmanın amacı bu kavramlar arasındaki ilişkilerin yön ve büyüklüklerini modellemek ve böylece klinik pratiğe katkı sunmaktır. Yöntem: Bu çalışma kanser tanısı almış 34 katılımcı ve 16 sağlıklı kontrolden oluşan iki grup üzerinde yapılmıştır. Katılımcılar uyku hijyeni (Uyku Hijyeni Ölçeği -UHİ-) ve uyku bozuklukları (Pitsburgh Uyku Kalitesi İndeksi -PUKİ- ve Eppworth Uykululuk Ölçeği -EUO-), psikopatoloji (Belirti Kontrol Listesi –SCL 90-) ve yaşam kalitesi (Kısa Form –SF 36-) bakımından karşılaştırılmıştır. Ayrıca bu değişkenler arasındaki ilişkiler, nedensellik bağlamında, bir model ile test edilmiştir. Bulgular: Kanser hastalarında uyku hijyeni, uyku sağlığı, ruh sağlığı ve yaşam kalitesi kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde bozulmuştur (Sırasıyla; pUHİ=0,031, pPUKİ=0,046, pSCL-90=0,008 ve pSF-36<0,001). Ancak uyku hijyeninde bozulmanın uyku bozuklukları, psikopatoloji ve yaşam kalitesi üzerinde etkisi saptanmamıştır. Uyku bozukluklarının psikopatolojideki artışa ikincil olarak geliştiği saptanmıştır. Sonuç: Kanser hastalarında uyku bozukluklarının tedavisinde uyku hijyeni önerileri hastaya göre ve dikkatli seçilmeli ve etkileri sınırlı olabileceği için bu hastalarda uyku bozukluklarındaki gidişin yakından izlenmesi gereklidir. Ayrıca kanser hastalarında uyku bozuklukları ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde temel hedefin hastadaki psikopatoloji düzeyi olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Objective: There are few studies that address the concepts of sleep disorders, sleep hygiene, psychopathology and quality of life in a holistic framework in cancer patients. Although sleep hygiene is particularly involved in the treatment of sleep disorders in adult cancer patients, there is no study on its effectiveness. The aim of the study is to model the directions and sizes of the relationships between these concepts and thus contribute to clinical practice. Method: This study was conducted on two groups consisting of 34 participants diagnosed with cancer and 16 healthy controls. Participants were compared in terms of sleep hygiene (Sleep Hygiene Index -SHI-) and sleep disorders (Pittsburgh Sleep Quality Index -PSQI- and Epworth Sleepiness Scale –ESS-), psychopathology (Symptom Checklist 90 –SCL 90-), and quality of life (Sort Form 36–SF 36-). In addition, the relationships between these variables were tested with a model in the context of causality. Results: Sleep hygiene, sleep health, mental health and quality of life were significantly impaired in cancer patients compared to the control group (Respectively; pSHI=0,031, pPSQI=0,046, pSCL-90=0,008 ve pSF-36<0,001). However, impairment in sleep hygiene has not been found to have an effect on sleep disorders, psychopathology and quality of life. Sleep disorders have been found to develop secondary to the increase in psychopathology. Conclusion: In the treatment of sleep disorders in cancer patients, sleep hygiene recommendations should be chosen according to the patient and carefully, and since their effects may be limited, the course of sleep disorders in these patients should be closely monitored. In addition, it was concluded that the main goal in improving sleep disorders and quality of life in cancer patients should be the level of psychopathology in the patient.