Türkiye’de Vergi Şeffaflığı

Abstract

Vergi şeffaflığı son yıllarda giderek daha sık duyulmaya başlayan bir kavram olsa da, aslında temel yönleri başka başlıklar altında vergi hukukunda uzun yıllardır bilinmektedir. Nitekim, örneğin vergi idaresinin nihai görevi olan vergi tahsili için vergi mükellefine ilişkin gerekli bilgileri elde etmesi (vergi mükellefinin vergi idaresine karşı şeffaflığı), denetim ya da ön hazırlık işlemleri başlıkları altında ele alınan önemli vergi usul hukuku konularından biridir. Keza, vergi idaresinin bu bilgileri ifşa etmemesi zorunluluğu, vergi mahremiyeti adı altında yıllardır uygulanmaktadır. Ancak, son on yılda vergi şeffaflığı kavramına yeni boyutlar kazandıran bazı gelişmelere şahit olunmuştur/ olunmaktadır: 1. Dijitalleşmeye bağlı olarak, vergi idaresinin mükellef hakkında bilgi toplaması ve işlemesi çok kolaylaşmış ve hızlanmıştır. 2. Uluslararası alanda vergi idareleri arasında bilgi değiş-tokuşu alanında hızlı bir gelişme yaşanmaktadır. 3.Ülke bazlı raporlama gibi bazı araçlar, agresif vergi planlamasıyla mücadelede ön plana çıkmıştır. 4. Bazı ülkelerde vergi idarelerinin çok uluslu şirketlerle avantajlı vergi uygulamaları konusunda gizli anlaşmalar yaptığı ortaya çıkmıştır. Tüm bunlar, bir yandan mükellefe ilişkin verilerin korunması, ancak diğer yandan kamu yararı gerekçesiyle kimi durumlarda bunların bazılarının kamuya açıklanması, ayrıca vergi idaresinin de mükellefe ve kamuya karşı şeffaf olması konularında kapsamlı şekilde düşünülmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.

Although the term tax transparency has recently become more popular, it has in fact long been recognized with its main aspects under different titles in tax law. Indeed, for example, tax payer's data collection to carry out its ultimate duty of tax collection by the tax administration (taxpayer's transparency toward tax administration), is one of the important tax procedure law issues studied under control or preparation actions of the tax administration. Similarly, the tax administration's duty of handling the data of taxpayers confidentially has been studied under tax privacy or tax secrecy for years. However, in the last decade, certain changes to add new dimensions to the concept have been observed: 1. due to digitalization, tax administration's data collection and data processing about the tax payer has been facilitated, 2. internationally, rapid development has been took placed in the information exchange between tax administrations, 3. some tools such as country by country reporting have gained importance in the fight against aggressive tax planning, 4. in some countries,tax administrations have been revealed to make secret agreements with multi- national companies to provide them advantageous tax practices. All these have made it necessary that while protecting taxpayer data, in some cases certain information be shared with the public for the public interest and careful consideration be given to tax administration's transparency to both the tax payer and the public.