Klinik Araştırmalarda Yapay Zekâ Kullanımı ve Olası Etik Konular

Abstract

Artificial intelligence (AI) is increasingly being used in life sciences. While decreasing the time and cost to bring a new drug to market, AI will increase the efficacy, safety and accuracy of the new drug. The cost of clinical research will decrease and in turn, this will positively affect health economics. AI is being used in designing clinical trials, selecting study population, monitoring effectiveness and safety, data collection, and analysis. Use of personal data, handling the incidental findings, and informing the patients that will benefit from these findings, are some of the issues that AI use needs proper regulation and ethical approach. Moreover, limited access of vulnerable populations to technology may cause limited access of this population to the advantages of precision medicine that is highly evolved by AI, and increase inequalities profoundly. In conclusion, AI applications brings many problems that must be handled and regulated meticulously.

Yapay zekâ (YZ) hayatın tüm alanında olduğu gibi, gün geçtikçe artan hız ve kapsamda sağlık bilimlerinde de uygulanmaktadır. YZ doğru aday molekülünün hızlı, güvenli ve etkili biçimde hastaya ulaşma sürecini hızlandıracağı gibi, klinik araştırma harcamalarını da azaltacak, dolaylı olarak bu sağlık ekonomisine de yansıyacaktır. YZ, klinik araştırma tasarımı, doğru araştırma popülasyonunun seçimi, ilaç etkililik ve güvenliliğinin izlenmesi, veri toplama ve analizi gibi araştırmanın birçok basamağında kullanılmaya başlanmıştır. Fakat, bu hızlı gelişmeye yasal ve etik düzenlemeler aynı hızda ayak uyduramamaktadır. Hasta veya sağlıklı gönüllülerin kişisel verilerinin kullanımı, bu veriler kullanılarak elde edilecek tesadüfi bilgilerin bundan faydalanacak kişilere ulaştırılmasının ve bu bilgiye göre tedavi ve/veya koruyucu hekimlik uygulamalarının nasıl değişeceği başlıca sorunlardır. Dezavantajlı grupların özellikle teknolojik erişimlerin kısıtlı olması nedeniyle YZ'nın kişiselleştirilmiş tıp alanında sağladığı gelişmelerden faydalanamamasına ve eşitsizliklerinin derinleşmesine neden olabilir. Sonuç olarak, klinik araştırmalarda YZ kullanımı her aşamada titizlikle ele alınması ve düzenlenmesi gereken çok sayıda sorunu barındırmaktadır.