Yapay Zekâ ve Etik Özne Olma Sorunu

Abstract

The products of artificial intelligence technology have been entering into several aspects of our lives by making them indispensable elements. The improvements in artificial intelligence and the entities produced by this technology develop new members of ethical realm which has been exclusive to human beings. In this respect the qualia of intelligence such as thinking, judging and creativity are no longer specific to human beings. This brings the problem of moral agency of artificial intelligence entities. It would not be wrong to say that an agent is capable of making both moral and factual decisions. In order to make moral decisions one should understand the ontology of values, their contends in various contexts and their weights in ethical dilemmas. On the other hand, attributing moral agency properties to artificial intelligence entities which are products of humans (techne) like human beings who have these properties naturally (poesis) cause discussions and require rethinking concepts such as moral value, moral status and personhood.

Yapay Zekâ teknolojisinin ürünleri yaşamımızın hemen her alanına girmeye başlayarak onları vazgeçilmez birer unsur haline getirmektedir. Yapay zekâ alanındaki gelişmeler ve üretilen antiteler, insana özgü olduğu düşünülen etik evrenin yeni üyelerini geliştirmektedir. Öyle ki artık 'zekâ' diye adlandırdığımız ve düşünme, yargılama ve üretme etkinliklerini mümkün kılan yeti sadece insan türüne özgü olmaktan çıkmaktatır. Bu durum beraberinde yapay zekâ antitelerinin özne olma sorununu gündeme taşımaktadır. Özne olma niteliğine sahip olan bir antitenin hem olgusal hem de değersel kararlar verebileceğini öngörmek yanlış olmaz. Değersel kararlar verebilmek için değerlerin ontolojisini, farklı bağlamlarda içerdiği anlamları ve ikilem durumlarında üstlendiği ağırlığı da anlayabilmek gereklidir. Ancak söz konusu yaratılış itibariyle doğal olarak ('physis') özne olma yetisine sahip olan insan değil de insanın üretimi ('techne') sonucunda ortaya çıkan bir antite ('poesis') olan yapay zekâ olunca ahlaki özne olma durumu tartışmalara yol açmakta ve etik değer, etik statü ve birey olma gibi temel kavramların üzerinde yeniden düşünmeyi gerekli kılmaktadır.