Balkan Antantı ve Türk Edebiyatı: Cumhuriyet devrinde Balkanlara dönük edebiyatın doğuşu ve gelişmesi

Abstract

It has been seen that a new interest being to form toward to Balkans in Turkish literature, when review culture and art life of 1930s. It is possible to say that in the Turkish public opinion, the Balkan tendance are reaching out to the end under the influence of the large Balkan emigration that started after various bilateral agreements and the Balkan Entente signed early in 1930. While the developments that occured throughout the period foster tendency for the Balkans, both in administrative classes and on the public, it is observed that the experiences of the Ottoman period have begun to take shape and the common memory has begun to take action. These developments have been reflected in literature not too long after, and have been contributed to numerous researches, writing articles and travelling on the Balkans. In addition to these, remarkable developments have been recorded in poetry, story and novel as direct literary achievements. Although the relevant period has been dealt with in the context of international relations and Republican history until now, it is seen that the developments within the period are not subjected to an independent evaluation in terms of literary reflection. In this respect, in this thesis, which deals with the dimensions of literature for the Balkans through the determination of literary yields published both in important literary-art magazines between the 1930s and the post-Second World War, Articles, travelnames, poems, stories and novels arising during the period are being tried to be collectively evaluated.

1930'ların kültür ve sanat hayatı gözden geçirildiğinde, Türk edebiyatında Balkanlara yönelik yeni bir ilginin oluşmaya başladığı görülmektedir. 1930 başlarında imzalanan Balkan Antantı ve çeşitli ikili anlaşmaların ardından başlayan büyük Balkan göçlerinin de tesiriyle, Türkiye kamuoyunda Balkanlara yönelik ilginin had safhalara ulaştığını söylemek mümkündür. Dönem boyunca ortaya çıkan gelişmeler gerek yönetici sınıflar, gerekse halk üzerinde Balkanlara yönelik ilgiyi beslerken, Osmanlı dönemine ait yaşanmışlıkları gün yüzüne çıkarmaya ve ortak hafızayı harekete geçirmeye başladığı görülmektedir. Bu gelişmeler aradan fazla bir zaman geçmeden edebiyata da yansımış, Balkanlara yönelik sayısız inceleme ve araştırmaya, makale yazımına, seyahatnamelere vücut vermiştir. Bunun yanı sıra doğrudan edebî verimler olarak şiir, hikâye ve roman alanında da dikkate değer gelişmeler kaydedilmiştir. İlgili dönem şimdiye kadar uluslararası ilişkiler ve Cumhuriyet tarihi bağlamında ele alınmış olmakla beraber, dönem içi gelişmelerin edebiyata yansıması bakımından müstakil bir değerlendirmeye tabi tutulmadığı görülmektedir. Bu bakımdan, 1930'larla İkinci Dünya Savaşı sonrası dönem arasında gerek önemli edebiyat-sanat dergilerinde ve gerek kitap olarak yayımlanan edebî verimlerin tespiti üzerinden Balkanlara yönelik edebiyatın boyutlarının ele alındığı bu tezde, dönem boyunca ortaya çıkan inceleme, makale, seyahatname, şiir, hikâye ve roman türündeki eserler topluca değerlendirilmeye çalışılmaktadır.