Avrupa Akdeniz İşbirliği Bölgesinde Ekonomik Bağımlılığın Güney Akdeniz Ülkelerine Etkileri

Abstract

1995'de başlayan Barcelona Süreciyle beraber Avrupa-Akdeniz bölgesinde sosyo-ekonomik ilişkiler, ticaret, doğrudan yabancı yatırım, turizm ve ekonomik fonlar vasıtasıyla genişlemiş ve derinleşmiştir. Bu tez, Avrupa Akdeniz İşbirliği süreci ile gelişen ekonomik bağımlılığın Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır, Ürdün, Suriye ve Lübnan'da ekonomik ve demokratik gelişimi nasıl etkilediğini incelemektedir. Neo-Liberal Kurumsalcılık ve Tarihsel Kurumsalcılığın önermelerinin, Modern Dünya Sistemlerinin hipotezleriyle karşılaştırarak incelendiği 2003 2013 arası dönemde, hangi teorik perspektifin ekonomik bağımlılığın etkilerini belirlemekte daha başaralı olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tezin amacı doğrultusunda, öncelikle Avrupa Akdeniz İşbirliği sürecinin tarihsel arka planı farklı görüş ve değerlendirmelerle beraber aktarılmış, daha sonra ekonomik bağımlılığın etkilerini inceleyen literatür içlerinde bulundukları okullarla beraber açıklanmıştır. Temel olarak Neo-Liberal Kurumsalcı paradigma ekonomik bağımlılığın ve kurumsal kapasitenin aynı anda yüksek olması durumunda ekonomik gelişme beklemekteyken, Modern Dünya Sistemleri teorisi ekonomik bağımlılığın ekonomiyi negatif yönde etkilediğini beklemektedir. Demokratik gelişim konusunda ise, Neo-Liberal Kurumsalcılığın eksiklerini tamamlayan Tarihsel Kurumsalcılığın, yüksek kurumsal kapasitenin krizler gibi kritik eşik anlarında demokratik gelişim sağladığı önermesi, Modern Dünya Sistemleri teorisinin ekonomik bağımlılığın demokratik gelişimi engellediği önermesiyle karşılaştırılmıştır. Belirtilen hipotezlerin Akdeniz Avrupa İşbirliği sürecini açıklayabilme kapasitesini tespit etmek için, öncelikle Güney Akdeniz ülkelerinin ekonomik bağımlılıkları Gleditsh formülüyle hesaplanmış, daha sonra Dünya Bankası ve Eurostat'dan edinilen ticaret ve kalkınma verileriyle beraber yorumlanmıştır. Bu bağlamda, bölgede Avrupa'ya yönelik ekonomik bağımlılığın kurumsal kapasiteyle beraber ekonomik gelişme getirmediği öne sürülmüştür. Öte yandan, ekonomik bağımlılığın bölge ülkelerinin küresel ekonomik krizden etkilenme oranını arttırmasıyla, kritik eşik anlarında kurumsal kapasitesi daha yüksek olan ülkelerin demokratik gelişim gösterdiği belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Avrupa Akdeniz İşbirliği, Ekonomik Bağımlılık, Ekonomik Kalkınma, Demokratik Gelişim, Uluslararası Politik Ekonomi

Starting with the Barcelona Process of 1995, the socio-economic relations in the Euro-Mediterranean area had deepened in terms of more intense trading relations, foreign direct investment, tourism and direct economic aid among countries in the region. This thesis aims to examine the effects and the results of the resulting economic dependency of Morocco, Algeria, Tunisia, Libya, Egypt, Jordan, Syria, and Lebanon on the European Union mostly due to the Euro-Mediterranean cooperation initiative. Using Neo-Liberal Institutionalist and Historical Institutionalist approaches against the modern world-systems framework, this thesis evaluates the impact of this economic dependency and its implications on the political and economic development in these countries for the years between 2003 and 2013. This thesis utilizes the Gleditsh formula to point out the economic dependency level of trading countries, a World Bank data report to lay out the growth level of South-Med countries and the impact of open trade in growth capacity, and Eurostat to show the improvement on the manufactured and industrial goods and their share in the total economy of South-Med countries. To assess the impact of this economic dependency on social conditions, it is elaborated that the economic reasons for the Arab Spring are assumed to play an important role. Finally, to assess the political impact of this dependency, Freedom House data is used to lay out how institutional capacity and economic crisis played a role into political outcomes. The results of this thesis lay out the various political and economic effects of the economic dependency, and highlight the economic addiction of the South-Med countries and its consequences, particularly in regard to the Euro-Crisis in the region. There seems to be positive political developments in regards to democratization. However, together with the economic dependency, institutional capacity seems to be playing an important role on the democratic development goals of South Mediterranean countries. Key Words: Euro Mediterranean Partnership, Economic Dependency, Economic Development, Democratic Development, International Political Economy