Mizah Unsuru İçeren Ürünlerin Tüketilmesindeki Motivasyonlar : Keşifsel Bir Çalışma

Abstract

Bu çalışmada mizah, geçmiş pazarlama araştırmalarının aksine tutundurmada kullanılan bir araç olarak değil tüketimin ana unsuru olarak ele alınmış ve mizah unsuru içeren mal ve hizmetlerin tüketilme motivasyonları incelenmiştir. Araştırma kapsamında nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar yansıtmalı tekniklerle beraber kullanılmıştır. On beş kişiden toplanan veriler kapsamında açık ve eksensel kodlama uygulanarak araştırma bulgularına ulaşılmıştır. Çalışmanın bulguları; mizah teorilerine yönelik oluşturulan kuramsal çerçeveyi desteklemekle birlikte, pazarlama araştırmalarında hazcı, sembolik ve politik tüketim kavramları ile ortak unsurlar barındırması açısından önem teşkil etmektedir. Bulgular kültürel sermayesi yüksek olan eğitimli ve genç tüketicilerin mizahı sanat, rahatlama, kimlik sembolü, iletişim ve ifade özgürlüğü olmak üzere beş amaçla kullandığını göstermektedir. Ayrıca tüketicilerin mizahı tüketmesinde bilişsel ihtiyacı karşılamasının, toplumu yansıtmasının, absürtlüğün, içtenliğin ve mizahın araç olarak kullanılmasının olumlu etkilerinin olduğu ortaya çıkarken; gücendirme riski olan hassas konular ve psikolojik yakınlık söz konusu olduğunda tüketicilerin mizahtan kaçınabileceği ve bu bağlamda samimiyet derecesi ile içinde bulunulan sosyal bağlamın da önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: mizah, hazcı tüketim, sembolik tüketim, politik tüketim,gücendirme

This research conceptualizes humor as another area of consumption, as opposed to extant research which mainly focuses on humor as a mode of communication such as in advertising or other forms of marketing message. Thus this research concentrates on humor and related motivations in the consumption of humor in the form of goods and services. Qualitative research methodology was utilized, where semi-structured in-depth interviews were conducted. Projective techniques were also employed. In-depth interviews were conducted with fifteen participants from different backgrounds. Data was analyzed using open and axial coding procedures with several rounds of data clarification and thematic exploration. Findings of the study support the theoretical framework of the humor consumption theories and it has been found that they have a place in hedonic, symbolic and political consumption. Findings also show that young and educated consumers who have high cultural capital use humor for five objectives, which are "art", "relief", "identity symbol", "communication", and "freedom of expression". In addition, it was shown that "the need for cognition", "society reflection", "absurdity", "sincerity", and "using humor as a means" have positive impact on consumers' choices. Also some sensitive topics, namely, "offense risk" and "low psychological distance", were found to have a huge adverse effect on consumer choices. Additionally the level of closeness and the social context were found to be important factors while making these choices. Keywords: humor, hedonic consumption, symbolic consumption, political consumption, offense