Hurufilikte Rüya Tabirleri

Abstract

In Hurufi literature, the dreams which are interpreted by Fazlullah, the instructor of Hurufism and considered as the owner of interpretation were collected in the books named Hâbnâme and Nevmnâme. Nonetheless, in these manuscripts not only the interpretations of dreams but also those of other subjects can be found. There have not been researches on this literature which is important for the history of culture and Hurufism. In this paper, firstly the oeuvres in which the dream interpretations of Fazlullah cited, like Sayyid Ishaq’s Khâbnâma and Abdulmajid b. Firishtah (Firishtaoghlu)’s Tarjama-i Khâbnâme, will be introduced. Secondly, the fact that hurufis consider the dream interpretations as a part of divine science of interpretation, and it’s philosophical background will be explained. In the paper, the process of Fazlullah’s obtaining this science of interpretation will be given. Fazlullah’s dream interpretations will be analyzed separately. These dreams will be classified from the point of view the dreamers, subjects and the way of interpretations. In these hurufi oeuvres which relate to dream interpretations, it can be seen that the writers have an objective to demonstrate Fazlullah’s supremacy. Furthermore, Fazlullah’s dream interpretations give important information on the social life of that time.

Hurufi literatüründe sahib-i tevil olarak kabul edilen Fazlullah’ın rüyaları veya yaptığı rüya tabirleri Hâbnâme ve Nevmnâme isimli eserlerde toplanmıştır. Bununla birlikte söz konusu eserlerde sadece rüya tabirleri değil, Fazlullah’ın yapmış olduğu bir takım teviller de bulunmaktadır. Kültür ve Hurufilik tarihi açısından önem arz eden bu rüyalar ve tevilleri üzerine daha önce bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, öncelikle Fazlullah’ın yaptığı rüya tabirlerinin anlatıldığı eserlerden Seyyid İshak’ın Hâbnâme ve Abdülmecid bin Firişte (Firişteoğlu)’nin Tercüme-i Hâbnâme’si tanıtılacaktır. Bunu takiben, Hurufiler açısından rüya tabirinin, tevil ilminin bir parçası olarak kabul edilmesi ve bunun felsefi arka planı anlatılacaktır. Fazlullah’a bu ilm-i tevilin verilme sürecine de değinilen makalede, Fazlullah’ın yaptığı tabirler ayrı bir başlık altında değerlendirilecektir. Fazlullah’a anlatılan ve onun yorumladığı rüyalar, konuları, rüyayı gören kişiler, yorumlanma şekli açılarından örneklendirilecek ve değerlendirilecektir. Rüya tabirleriyle ilgili bu hurufi eserlerde, Fazlullah’ın manevi yüceliğini ispatlama kaygısı dikkati çekmektedir. Ancak söz konusu yorumlar, dönemin sosyal hayatından izler taşıması nedeniyle önemli bilgiler içermektedir.