Arabuluculuk kuramı üzerine ekonomik bir yaklaşım, Eksik bilgi kaynaklı çatışma çözümünde etkin arabuluculuk: taraflı ya da tarafsız?

Abstract

Many papers studying mediation in conflict resolution focuses on mediator characteristics as unbiased vs. biased. Some emphasize the necessity of unbiasedness, while others argue that only biased mediators can play an effective role. The opposite views in the literature stems from the nature of conflicts in question and the differences in the (un)biasedness definition. This paper investigates the need for a mediator and the role of mediator characteristics by employing the tools of game theory in a framework where the strategic interaction of two disputing parties have an impact on different issues at stake which involve conflicting or common interests. The dispute arises due to each party’s incomplete information about the levels of importance privately attributed to these issues by the other. A better-informed mediator can reveal this information to enhance the chances of cooperation through costless communication, which is modeled by a cheap talk game. Our analysis suggests that for the mediator to be truthful and credible in equilibrium, she should (i) care about the outcome of the interaction, (ii) not prefer one outcome to the other by a large margin, (iii) be unbiased in the sense that she prefers mutual disagreement to the one where one side abuses the other. We also find that (un)biasedness does not matter when the mediator imposes costly carrot-stick strategies such as sanctions or incentives. We probe the plausibility of the hypotheses generated by the model with conflict resolution cases.

Uzlaşmazlık çözümlerinde arabuluculuğu inceleyen pek çok çalışma arabulucunun özellikleri üzerinde durmakta, özellikle taraflı veya tarafsız (yanlı-nötr) olmasının sonuçlarını incelemektedir. Bazı araştırmacılar arabulucunun tarafsız olması gerektiğini vurgularken; diğerleri aslında taraflı arabulucuların uzlaşmazlık çözümlerinde daha güvenilir ve etkin bir rol oynayabileceğini savunmaktadır. Bu makalede, arabulucu özelliklerinin anlaşmazlık çözümündeki etkilerini eksik-bilgi sebebiyle ortaya çıkan çatışma durumlarında oyun kuramı araçlarını kullanmak sureti ile teorik olarak inceliyoruz. Konuyla ilgili karşıt görüşlerin temel sebebi incelenen ortamların ve taraflılık-tarafsızlık tanımlarının farklılığıdır. Bu sebeple, çalışmamızın konusu belirli bir çerçeveye dayandırılmış; ve tarafsızlık, arabulucunun müşterek anlaşmazlığı bir tarafın diğerini istismar etmesine tercih etmesi olarak tanımlanmıştır. “Ucuz konuşma” oyunları kullanarak gerçekleştirdiğimiz analizin ana sonucu, arabulucunun, çatışmadaki taraflarca güvenilir algılanması ve iletişim yolunu kullanarak etkin çözüm ihtimalini arttırabilmesi için, (i) iki tarafın etkileşimi sonrası oluşacak sonuçlara kayıtsız olmaması, (ii) ortaya çıkacak herhangi bir sonucu diğerlerinden çok daha iyi ya da çok daha kötü bulmaması ve (iii) tarafsız (tek taraflı istismara kapalı) olması gerektiğidir. İletişim yolu yerine maliyetli olan teşvik ya da yaptırım metotları kullanıldığında ise arabulucunun taraflı ya da tarafsız olmasının bir önemi yoktur. Kurguladığımız model gerek bulguları gerekse akla yatkınlık yoklaması amacıyla sunduğumuz örnek vakalar ışığında daha geniş çaplı ampirik bir değerlendirmenin yapılmasına zemin hazırlayacak niteliktedir.