Korunma Altındaki Çocukların Gelişimlerinin Bakım Tiplerine ve Mizaç Özelliklerine Göre Karşılaştırılması

Abstract

Uyaran eksikliği ve çocuklarla birebir etkileşimde bulunan bir yetişkinin olmaması, devlet koruması altındaki çocukların gelişimi için risk oluşturmaktadır. Farklılaşan hassasiyet teorisine göre, çocukların içinde bulundukları koşullardan etkilenme düzeyleri, çocukların bireysel özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir. Bu çalışmada, yuva, sevgi evi, çocuk evi, koruyucu aile ve hiç koruma altına alınmamış düşük sosyoekonomik düzey (SED) ailelerin çocuklarının, dil-bilişsel ve sosyal beceri-öz bakım gelişim farklarının/gecikmelerinin karşılaştırılması; ayrıca, çocukların tepkisellik ve algısal hassasiyet mizaç özelliklerinin bakım tipi ve çocukların gelişim farkları ilişkisindeki düzenleyici rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini, yuva, sevgi evi, çocuk evi, koruyucu aile yanında kalan ve hiç koruma altına alınmamış düşük SED ailelerden gelen 357 çocuk ve anne/bakım verenleri oluşturmaktadır. Çocukların gelişim farkları Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) ile değerlendirilmiştir. Bulgulara göre, dil-bilişsel alanda, yuvada kalan çocuklar koruyucu ve düşük-SED’li ailelerin çocuklarına, sevgi evi ve çocuk evinde kalanlar da düşük-SED’li ailelerin çocuklarına kıyasla; sosyal beceri-öz bakım alanında ise yuva, sevgi evi ve çocuk evinde kalan çocuklar koruyucu ve düşük-SED’li ailelerin çocuklarına göre daha fazla gelişimsel fark göstermişlerdir. Ayrıca, gruplar arasındaki gelişimsel farklarda, tepkisellik ve algısal hassasiyet mizaç özelliklerinin düzenleyici rolü olduğu bulunmuştur. Çalışmanın bulguları, sosyal politikaların düzenlenmesi ve müdahale programlarının geliştirilmesi açısından tartışılmıştır.

Lack of stimulation and absence of one-to-one interaction with an adult constitute risks for children’s development under the care of social services. According to differential susceptibility theory, children can be differently affected by their environments due to their individual characteristics. The current study compared the developmental difference/delay of children living in different care types (institution, care village, group home, foster care) and never-institutionalized children from low-SES families regarding language-cognitive and social/self-care skills. Also, children’s temperament was investigated as a moderator in the relationship between care types and children’s developmental levels. Therefore, 357 children aged between 2-5 years and their caregivers/mothers participated in the study. Developmental levels of children were assessed via Ankara Developmental Screening Inventory. The results revealed that children in institutions had higher developmental difference scores than those in foster care and low-SES family in language-cognitive skills. Children in care villages and group homes had higher developmental difference scores than those in low-SES families. In social/self-care skills, children in institutions, care villages, and group homes had higher developmental difference scores than those in foster care and low-SES families. Besides, the moderator role of children’s temperament was significant in several associations. The results were interpreted considering future intervention programs and social policies.