Rus Folklorunda Baba Yaga Karakterinin Çift Yönlülüğü

Abstract

Baba Yaga, Slav mitoloji ve folklorunda sıkça karşımıza çıkan ana karakterlerden biridir. Olağanüstü güçlere sahip büyücü-cadı olarak betimlenen Baba-Yaga, karanlık ormanda tavukayaklı kulübesinde yaşayan yabani ve yaşlı bir görünüme sahip kadın olarak tasvir edilir. Bir taraftan korku uyandıran, küçük çocukları ve gençleri tuzağa düşürmeye çalışan kötü cadı olarak tasvir edilen bu anti-kahraman, diğer taraftan kötü görünüp aslında yol gösterip, yardım etmeye çalışan bir tip olarak iki yönlülüğü ile dikkat çekmektedir. Bu makalede, özellikle Rus halk masallarından Baba Yaga karakterinin temel tiplemeleri incelenmiştir. N. V. Novikov’un detaylandırmaları ile V. Propp’un yapmış olduğu sınıflandırma temel alınarak, Baba Yaga’nın antropolojik ve kronotop özelliklerine ve onun masallardaki görevlerine dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Karakterin arketipsel bağlamda incelenmesine ve onun Slav mitolojisindeki mitolojik öncülerine dayandırılarak Baba Yaga’nın özelliklerinin çift yönlülüğü kanıtlanmaya çalışılmıştır.

Baba Yaga is one of the main characters that emerge in Slavic mythology and folklore. Baba Yaga, portrayed as a sorceress-witch with extraordinary powers, is told as a woman who has a wild and old appearance and lives in a chicken-foot cottage in a forest. This antagonist stands out as a round character that is depicted as an evil witch instilling fear and trying to entrap young children and teens on one hand, and as a character that tries to help and show the right path despite seeming evil on the other hand. In this article, the basic typecasting of Baba Yaga in Russian folk tales is studied. Using N.V. Novikov’s elaboration and V. Propp’s classification as a base, it is aimed to highlight the anthropological and chronotopic characteristics of Baba Yaga and her duties in tales. It is attempted to prove the bilaterality of Baba Yaga’s characteristics depending on the character’s archetypical element and her pioneering position in Slavic mythology.