Türkiye imalat sanayi ihracatının yapısal değişim düzeyi ve dünya talebiyle uyumluluğu

Abstract

Bu çalışmada, 2010’lu yıllarında Türkiye imalat sanayii ihracatının geneli ve sektörel kompozisyonunda yapısal değişim düzeyinin tespiti ve olası yapısal değişimin niteliğinin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla üç haneli endüstri verilerinden hareketle imalat sanayi genelinde, tek haneli endüstri gruplarında ve iki haneli temel sektörlerde yapısal değişim düzeyleri saptanmaktadır. Daha sonra bu değişimin nitelik yönü irdelenmekte, faydalı bir değişim olup olmadığı, başka bir ifadeyle dünya ölçeğinde sektörlerin ithalat talebindeki değişimle ne derece uyumlu olduğu belirlenmeye çalışılmaktadır. Yöntem olarak, yapısal değişim düzeyi ve bu değişimin faydalılık niteliğinin ölçümünde Lawrence endeksi ve faydalı yapısal değişim endeksi birlikte kullanılmaktadır. İmalat sanayiinin kapsamı SITC 1 ve 4-8 kodlu temel endüstri gruplarından oluşmakta, bu kapsamda UN Comtrade üç haneli 174 endüstrinin dış ticaret verisi kullanılmakta, teknik gereklilik olduğu yerlerde dört haneli endüstri verilerinden faydalanılmaktadır. Çalışmada 2010-2019 döneminde Türkiye imalat sanayii ihracatında Lawrence endeksi yapısal değişim değeri 0,1517 bulunmuş, faydalı yapısal değişim endeksinin 0,05894 olarak pozitif değer taşıdığı saptanmıştır. Çalışma bulguları imalat sanayii ihracatı genelinde, sınırlı düzeyde de olsa, yapısal bir değişim yaşandığına ve bu değişimin dünya talebiyle uyumlu olduğuna işaret etmektedir. Bununla birlikte sektörel ayrıntıda incelendiğinde gerek imalat sanayii alt sektörleri ihracatının yapısal değişim düzeylerinde gerekse üç haneli alt endüstri ihracatlarının dünya tabiyle uyumluluk seviyelerinde belirgin farklılıkların olduğu görülmektedir.